Vai trò, tính chất và các tiêu chí đánh giá chất lượng dầu bôi trơn - Bảo dưỡng ô tô

Dầu bôi trơn động cơ thực hiện cùng lúc nhiều chức năng khác nhau: bôi trơn giảm ma sát, làm giảm tải trọng nhiệt, làm sạch các bề mặt lắp ghép, làm kín khít các khe hở lắp ghép...

Khi bảo dưỡng và sửa chữa ô tô và xe máy, lựa chọn dầu bơi trơn phải đảm bảo hai thông số quan trọng đó là phẩm cấp hoặc cấp chất lượng (API) và cấp độ nhớt động học SAE.

Thông số thứ nhất: Phẩm cấp API (American Petroleum Institute):

Đây là tiêu chuẩn đánh giá của "Viện dầu mỏ Mỹ" dùng để phân loại chất lượng của nhớt động cơ xăng và diesel. Các tiêu chuẩn này được áp dụng rộng rãi ở Mỹ và trên thế giới từ rất sớm, vào khoảng những năm 60 của thế kỷ trước. Khoa học công nghệ trong thiết kế, chế tạo máy có nhiều thay đổi cho ra đời nhiều động cơ mới, bình quân khoảng từ 4-5 năm thì lại có một loại động cơ mới ra đời đi kèm với đó là cấp API mới ra đời để đáp ứng yêu cầu bôi trơn của thế hệ động cơ tương ứng.

Do bản chất cháy của nhiên liệu xăng và nhiên liệu diesel khác nhau dẫn tới điều kiệm làm việc của mỗi loại động cơ rất khác nhau do vậy khi bảo dưỡng ô tô cần phải sử dụng dầu bôi trơn đúng phẩm cấp

Dầu bôi trơn dùng cho động cơ xăng được có phẩm cấp riêng, thường được ký hiệu là API SA, SB, SC… đến cấp mới nhất hiện nay là API SN. Phẩm cấp thường được xếp theo bảng chữ cái, chữ cái cuối dùng để phân cấp độ, chữ càng đứng sau thì biểu thị cho phẩm cấp càng cao. Ví dụ phẩm cấp API SN thì cao hơn SM; SM cao hơn SL.

Đối với động cơ diesel, dầu bôi trơn được phân thành các cấp API từ CA cho đến CD (API CA, API CB, API CC, API CD. Trong Bảo dưỡng ô tô và sửa chữa ô tô thời kỳ đầu cho rằng: dầu bôi trơn có chức năng chủ yếu là bảo vệ và kéo dài tuổi thọ động cơ. Ngày nay, trước những yêu cầu thực tế mang tính thời sự của thế giới là: tiết kiệm nhiên liệu và giảm thiểu ô nhiễm môi trường, dầu bôi trơn còn đảm nhận thêm nhiều chức năng khác như giúp động cơ giảm tiêu hao nhiên liệu và giảm thiểu khí xả độc hại gây hiệu ứng nhà kính.

Phẩm cấp API mới nhất hiện nay như API SN hay API CJ-4 được đánh giá theo các chỉ tiêu như khả năng bảo vệ động cơ (tính năng chống cặn bám, chống mài mòn…), giảm thiểu suất nhiên liệu (độ nhớt thấp, đa cấp), kéo dài thời gian giưa hai lần bảo dưỡng ô tô định kỳ (chống ô-xy hóa, phân tán cặn), nâng cao tuổi thọ của thiết bị xử lý khí xả. Phẩm cấp cao nhất hiện nay là API CJ-4, chữ cái cuối biểu thị cho phẩm cấp và số 4 biểu thị cho loại nhớt dành cho động cơ 4 thì (kỳ).

Để việc bảo dưỡng ô tô đạt kết quả tốt, cần lựa chọn các cấp chất lượng cho phù hợp với đặc điểm của mỗi kiểu động cơ và chủng loại động cơ. Chúng ta chọn phẩm cấp càng cao càng tốt như API SL; SM hay SN cho động cơ xăng và API CH-4 hay CI-4 cho động cơ diesel.

Để phân biệt dầu bôi trơn theo phẩm cấp, các nhà sản xuất thường dùng màu sắc khắc nhau trên nắp đậy hoặc trên bao bì hay màu nhãn khác nhau cho các sản phẩm có phẩm cấp khác nhau. Phẩm cấp khác nhau thì có giá thành khác nhau, giá thành tăng dần theo hướng tăng của phẩm cấp.

Thông số thứ 2: Cấp độ nhớt động học SAE (Hiệp hội kỹ sư ôtô Mỹ):

Đây là tiêu chuẩn đánh giá của "Hiệp hội kỹ sư ôtô Mỹ". Độ nhớt động học biểu thị cho độ đặc-loãng của dầu nhớt như SAE 30, 40 và 50. Các cấp độ nhớt này được xác định ở 100^oC (là nhiệt độ trung bình của nhớt khi động cơ làm việc) và gọi là độ nhớt đơn cấp ở nhiệt độ cao. Dầu nhớt động học của dầu bôi trơn thay đổi theo nhiệt độ, tức là sẽ đặc lại khi nhiệt độ xuống thấp và ngược lại sẽ loãng ra khi nhiệt độ tăng. Dầu nhớt đơn cấp chỉ bảo đảm là đạt độ nhớt ở nhiệt độ cao như yêu cầu để bôi trơn động cơ. Ở nhiệt độ thấp, dầu đơn cấp có thể quá đặc gây khó khăn cho việc khởi động động cơ và luân chuyển dầu bôi trơn đến bề mặt chi tiết cần bôi trơn. Những nhược điểm này được khắc phục khi sử dụng các loại dầu nhớt có độ nhớt đa cấp như SAE 10W-30; 15W-40 và 20W-50, những loại này đang được sử dụng ngày càng rộng rãi. Dầu nhớt đa cấp một mặt bảo đảm bôi trơn tốt động cơ ở nhiệt độ cao với độ nhớt phù hợp nhưng vẫn bảo đảm độ nhớt không quá đặc ở nhiệt độ thấp nhằm giúp xe dễ khởi động và vận hành.  

Chữ số đứng trước "W" trong ký hiệu của dầu bôi trơn đa cấp dùng để chỉ khoảng nhiệt độ mà dầu đó giúp động cơ khởi động tốt. Nhiệt độ này xác định bằng cách lấy 30 trừ đi con số đó nhưng ở nhiệt độ âm. Ví dụ dầu 20W-50 khởi động tốt ở -10^oC. Dầu 15W-30 khởi động tốt ở -15^oC.

Trước đây khách hàng quen dùng các loại dầu bôi trơn đơn cấp SAE 50 hoặc đơn cấp SAEW 20W-50 với quan niệm độ nhớt càng đặc thì càng tốt. Ngày nay, quan điểm về sử dụng dầu nhớt trong bảo dưỡng ô tô đang thay đổi theo hướng: dùng dầu bôi trơn có độ nhớt thấp như SAE 40; 15W-40 hay 10W-30 có pha thêm hàm lượng các loại phụ gia cao.  

Trong bảo dưỡng ô tô hiện nay, các nhà chế tạo là khuyến nghị dùng các loại dầu nhớt động cơ đa cấp và có độ nhớt thấp để sử dụng cho các vùng khí hậu khác nhau kể cả ở những nước có khí hậu nóng như Việt Nam. Loại dầu này vừa bôi trơn và bảo vệ tốt động vừa giải quyết được các vấn đề mang tính thời sự hiện nay như: giảm tiêu hao nhiên liệu, giảm khí thải gây ô nhiễm môi trường, giảm tổn thất công suất, giúp xe khởi động và vận hành ổn định.

#dầu bôi trơn; #Bảo dưỡng ô tô; #sửa chữa ô tô

#bao duong o to; #sua chua o to, #dau boi tron